Dlaczego odśnieżanie dachu ma tak wielkie znaczenie?

Zagrożenie jakie niesie ze sobą śnieg zalegający na dachu dziś już nie podlega dyskusjom. Jeśli warstwa śniegu przeciąży nadmiernie konstrukcję – zarówno ludzie przebywający we wnętrzu budynku, jak i przypadkowi przechodnie mogą mocno ucierpieć – o wypadek kończący się urazem, kalectwem czy nawet śmiercią nie jest trudno.

Wielu właścicieli czy zarządców budynku jest zdania, że potrafią „na oko” określić, czy istnieje w danym momencie potrzeba odśnieżania. To ogromny błąd, bowiem o ile każdy z nich powinien mieć świadomość tego, jaki nacisk śniegu może zagrozić nieruchomości i jaką ma ona wytrzymałość konstrukcyjną – to sama specyfika śniegu może wprowadzać w tragiczne w skutkach osądy.

Oczywiście dachy współczesnych budynków to nie domki z kart i są konstruowane w ten sposób, by obciążenie śniegiem nie stanowiło zagrożenia ich mieszkańcom i użytkownikom, ale wszystko ma swoje limity. Widać to w szczególny sposób w przypadku naprawdę intensywnych opadów śniegu.

W tym miejscu warto zapamiętać trzy ważne zasady:

• Usunięcie świeżego śniegu jest dużo łatwiejsze niż zlodowaciałego.
• Ciężar śniegu zmienia się w czasie.
• Im dłużej śnieg zalega na dachu, tym cięższy się staje.

Dachy budynków mają różne limity dopuszczalnej ciężkości pokrywy śnieżnej. Oszacowanie limitu jest możliwe przy uwzględnieniu średniej wartości ciężaru objętościowego śniegu. Bardzo dobrze różnice w nacisku pokrywy śnieżnej na dach widać w następujących przykładach:

• 1 kN/m3 – nacisk świeżego śniegu
• 4 kN/m3 – nacisk mokrego śniegu

To żadna tajemnica, że z im bardziej solidną konstrukcją dachu mamy do czynienia – tym rzadziej pojawi się konieczność jego odśnieżenia. Ale uwaga – nie można też zapominać, że każdy, nawet najbardziej solidny dach z czasem również ulega zużyciu – zatem i jego nośność się zmniejsza. Warto w tym miejscu jeszcze zwrócić uwagę na fakt, jakie cechy dachu mają wpływ na ostateczne obliczenia projektantów w odniesieniu do nośności tej konstrukcji.

Są to między innymi:

• stopień pochylenia połaci dachowych
• ukształtowanie i rodzaj otaczającego terenu
• wielkość dachu
• kształt dachu
• bliskość sąsiednich budynków
• miejscowe warunki klimatyczne
• wszelkie inne czynniki, które wpływają na rozkład śniegu na dachu

Pomocną informacją jest również ta zaczerpnięta ze strony www Wojewódzkiego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Opolu, która wskazuje na to, że Podhale to teren naszego kraju o najwyższym stopniu zagrożenia związanego z opadami śniegu, natomiast po drugiej stronie spektrum mamy obszar południowo-zachodniej Polski obejmujący m.in. Zieloną Górę i Wrocław – co jednak nie oznacza, że w tej części naszego kraju mieszkańcy mogą sobie pozwolić na ignorancję względem tematu odśnieżania dachów. Pogoda jest bowiem nieprzewidywalna.

Odśnieżanie dachów budynków – kto za to odpowiada?

Aby odpowiedzieć na to pytanie należy zerknąć głębiej do Ustawy Prawa Budowlanego, która aktualnie obowiązuje w naszym kraju. Wynika z niej, że osoby które prawnie odpowiadają za przeprowadzenie kontroli bezpiecznego użytkowania obiektów mieszkalnych w przypadku wystąpienia opadów śniegu to:

• zarządca nieruchomości
• właściciel nieruchomości

W przypadku, gdy nie będą się oni w sposób prawidłowy wywiązywać z tego zobowiązania prawnego winni oczekiwać tego, że zostanie nałożona na nich kara, bowiem de facto swoim zachowaniem pozwalają na realne zagrożenie względem zdrowia, a nawet życia innych osób które mogą się znajdować w budynku bądź jego pobliżu.

Całe szczęście zwykle osoby te podchodzą do tego zadania odpowiedzialnie, a wyrazem tego są podejmowane przez nich działania takie jak przykładowo:

• usuwanie brył, sopli, nawisów śniegowych
• niedopuszczanie do przeciążenia dachu przez zalegający śnieg

Są to działania, dzięki którym podnoszą bezpieczeństwo nie tylko pieszych, ale też pozwalają przed uszkodzeniem chronić samochody poruszające się lub parkujące przy zarządzanym przez nich budynku.

Jeśli chodzi o samo odśnieżanie dachu – zarządca czy właściciel mogą się sami podjąć tego zadania, ale mogą też oddelegować je pracownikom zakładu pracy. Jednak najlepszą i najbezpieczniejszą opcją zdaje się być skorzystanie z usług wyspecjalizowanej w tym zadaniu firmy.

Do kogo się zgłosić, gdy istnieje podejrzenie uszkodzenia budynku z powodu opadów śniegu?

Czasem jednak zbyt późny czas reakcji bądź nagłe, intensywne opady śniegu powodują, iż zarządca bądź właściciel zaczyna się obawiać, iż warstwa śniegu jest na tyle niepokojąca iż może stwarzać zagrożenie. W takim przypadku należy o zaistniałych obawach poinformować jeden z poniższych organów:

• straż pożarna
• straż miejska
• policja

Do dobrych praktyk należy także powiadomienie o sytuacji nadzoru budowlanego. Jeśli chodzi bowiem o nawet najmniejsze podejrzenie, że mieszkańcy bądź użytkownicy budynku mogą być zagrożeni – nie ma miejsca na zwlekanie czy wątpliwości. W takim przypadku zarządca bądź właściciel budynku powinien być przygotowany na to, że może zostać zobligowany przez organ nadzoru budowlanego do przeprowadzenia profesjonalnej kontroli bezpieczeństwa budynku.

Warto wspomnieć, iż zgodnie z art. 84 ustawy prawa budowlanego organy nadzoru mają obowiązek podjęcia odpowiednich działań, jeśli powezmą informację iż doszło ze strony zarządcy bądź właściciela budynku do nieprzestrzegania przepisów.

Zatem, jeśli organ ten nałoży obowiązek przeprowadzania kontroli bezpiecznego użytkowania obiektu – właścicieli zarządca muszą wziąć na siebie tę odpowiedzialność i zgodnie z art. 62 ust.1 pkt 4 w zw. z art. 61 pkt 2 ustawy – Prawa budowlanego każdorazowo w przypadku wystąpienia opadów śnieg muszą tego dopilnować i stanąć na wysokości zadania.

Częstym pytaniem w kontekście obowiązku odśnieżania dachów jest to, czy takie same zasady odnoszą się do budynków prywatnych, co do komercyjnych. Odpowiedzi na to należy szukać w artykule 61 ustawy, gdzie jasno i wyraźnie jest napisane, iż w obu przypadkach konieczność należytej dbałości o stan techniczny jest taka sama w obu przypadkach. Odpowiedź ta więc nie pozostawia złudzeń – o usuwanie śniegu z dachu musi dbać każdy kto odpowiada za dany budynek!

Skąd wiedzieć, że warstwa śniegu na dachu stanowi już nadmierne obciążenie?

Aby umieć odpowiedzieć sobie na to pytanie trzeba byłoby wiedzieć, ile waży śnieg. Ale nie tylko – oprócz tego – trzeba mieć też niezmiennie świadomość tego, że tenże ciężar w zależności od różnych czynników może ulegać zmiano.

Czynniki, które mają wpływ na zmienną wagę śniegu na dachu to między innymi:

• czas zalegania pokrywy śnieżnej
• miejsce
• klimat
• wysokość nad poziomem morza

Do tego dochodzi wcześniej wspominany temat tego, jaki limit obciążenia ma dany dach. Zatem aby wiedzieć czy dokładnie ta warstwa śniegu obciąża zbyt mocno właśnie ten konkretny dach wymagane są specyficzne i indywidualne wyliczenia.

Podpowiedzią jednak mogą być tutaj średnie orientacyjne wartości ciężaru objętościowego śniegu, jakie obowiązują w normach wyznaczonych przez polskie ustawy.

Te średnie ciężary wyglądają następująco:

• śnieg mokry: kN/m3.
• śnieg stary: 2,5-3,5 1 kN/m3
• śnieg osiadły: 2 kN/m3
• świeży śnieg: 1 kN/m3

Jednak te powyższe średnie ciężary to nie wszystko. W obliczeniach należy również uwzględnić mapę związaną z terenem kraju podzielonego na różne strefy obciążenia. To daje pełniejszy obraz i większe zrozumienia obciążenia w konkretny przypadku.

Na podstawie takich obliczeń można wywnioskować różne podejścia. Przykładowo, jeśli wymiarowanie konstrukcji dachu konieczne będzie odśnieżanie dachu w przypadku dużych opadów, a nie wtedy gdy dochodzi do normatywnego, charakterystycznego obciążenia śniegiem. Inna sytuacja jest wtedy, gdy w ramach wymiarowania konstrukcji dachu, inżynier uwzględnił ponadprzeciętne obciążenia śniegiem – wtedy nawet, jeśli w danym regionie występują większe niż typowe opady śniegu nie będzie konieczności dodatkowego odśnieżania dachu.

O czym jeszcze pamiętać przy podejmowaniu decyzji o konieczności odśnieżania dachu?

Jednym z takich dodatkowych parametrów jest fakt, że dach danego budynku mógł być konstruowany wtedy, gdy obowiązywały łagodniejsze normy obciążenia śniegiem. Innym jest to, że wskutek zużycia technicznego dach, który niegdyś miał wysokie możliwości nośne – dzisiaj ma je o wiele mniejsze. Są to aspekty, o których przypominają eksperci i o których właśnie nie można zapominać w swoich szacunkach, bowiem wtedy może dość do naruszenia konstrukcji czy nawet katastrofy nawet w przypadku zdawałoby się naprawdę rzetelnych i dokładnych wyliczeń szacunkowych.

Czy zatem określenie w teorii bezpiecznej grubości pokrywy śnieżnej jest możliwe? Owszem, ale wtedy i tylko wtedy, gdy znane nam są dane takie jak:

• możliwości nośne konstrukcji dachu
• ciężar objętościowy śniegu, wynikający z struktury dachu
• wyjątkowe czynniki opisane w akapicie powyżej
• specyficzne rozkładanie się śniegu na dachu mające związek z ukształtowaniem jego powierzchni
• miejscowe warunki pogodowe towarzyszące opadom

Jeśli ktoś sądzi, że jest tego dużo i jest to zbyt skomplikowane – nie mamy dobrej wiadomości, bowiem aby ustalenie bezpiecznej grubości pokrywy śniegu na dachu było jeszcze pewniejsze i bardziej wiarygodne konieczna będzie także do przeprowadzenia analiza stanu konstrukcji dachu i to przy różnych wariantach obciążenia śniegiem (!). Jak można się domyślić – niemożliwością jest, by przeciętny zarządca tudzież właściciel budynku mógł tego dokonać. Tutaj niezbędna jest wiedza i doświadczenie osoby, która posiada odpowiednie uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej.

Profesjonalna pomoc w odśnieżaniu dachów – warto?

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe informacje oczywistą odpowiedzią i najlepszym wsparciem dla osób odpowiedzialnych za stan dachu i konstrukcji budynków będzie skorzystanie z usług firm, które zajmują się tym profesjonalnie. Tak wyspecjalizowane firmy są w odpowiedni sposób przygotowane do tego, by podołać temu zadaniu, bowiem posiadają właściwe zasoby:

• specjalistyczny sprzęt
• wiedzę i doświadczenie
• odpowiednie umiejętności

Niemniej jednak warto zaznaczyć, iż bez względu na to z jak wykwalifikowanymi ekspertami mamy do czynienia – usuwanie śniegu z dachu nigdy nie jest pozbawione ryzyka. Tym samym nawet w tak profesjonalnych warunkach nie można zapominać o istnieniu zagrożenia zarówno względem osób wykonujących prace związane z odśnieżaniem, jak i samego budynku. Można wszelkie ryzyko zminimalizować wynajmując do tego zadania wyłącznie firmy, które realizują swoje usługi z zachowaniem odpowiedniej technologii odśnieżania, ta natomiast jest w ścisłej zależności od:

• konstrukcji dachu
• przepisów BHP

Mimo kompleksowości tego zadania wciąż istnieją liczni właściciele i zarządcy budynku, którzy nie decydują się z niego skorzystać z obawy o wysokie stawki usług. To jednak błąd, bowiem po zapoznaniu się z kilkoma cennikami firm oferujących usługi odśnieżania dachów można zauważyć, iż ceny są dość przystępne i zwykle oscylują w granicach kilku złotych za m kw, przy czym warto zaznaczyć, że zwykle im większa powierzchnia dachu – tym na bardziej atrakcyjną cenę można liczyć.

Jako refleksję końcową przypominamy o karach związanych z niewywiązywaniem się z obowiązku odśnieżania dachu oraz szkodom, których nie da się wycenić w przypadku naruszenia konstrukcji budynku, a nawet katastrofy budowlanej. W tym kontekście koszty, jakie pobiera firma świadcząca usługi odśnieżania są nie tylko sprawiedliwe, ale wręcz niskie – biorąc pod uwagę, jak wielką wartość dla bezpieczeństwa społeczeństwa to niesie.